Een myofasciaal triggerpoint (pijnlijke spierverharding) is een (zeer) druk pijnlijke plek in een dwarsgestreepte spier. In de spierbuik van deze spier kan men een strakke streng waarnemen waarin een plaatselijke verdikking zit (ongeveer ter grootte van een tarwekorrel).
Deze plek is pijnlijk bij druk en kan een karakteristieke uitstralingspijn doen ontstaan. De patiënt herkent in de uitstralende pijn zijn klacht.
Een myofasciaal triggerpoint veroorzaakt een veranderde spierfunctie ( spierkracht afname, spierverkorting etc.) en autonome symptomen zoals toename van zweten, rillerig zijn, duizelig/licht in het hoofd, wazig zien en/of koude handen.

Bij het belasten van de spier met triggerpoint ervaart de patiënt pijn.
Deze pijn is gelokaliseerd in een bepaald gebied kenmerkend voor de spier.
Elke spier heeft zijn eigen karakteristieke uitstralingsgebied.
Maximaal verlengen van de spier geeft pijn dus “leert” de spier te bewegen binnen de pijngrens.
Er is sprake van verminderde bewegingsvrijheid wat zich uit in spierverkorting.
Door verkorting van de spier en door pijn tijdens activiteit kan de spier niet maximaal aanspannen, wat zich kan uiten in afname van de spierkracht.

Vegetatieve reacties; veranderde zweetsecretie, onwel voelen, duizeligheid, overgevoeligheid van de huid (bijvoorbeeld door aanraking snel rood worden), pijnlijke oog- en oorsymptomen.
Pijnvermijdingsgedrag, hetgeen zich uit door dwanghoudingen en beperkte functie.
Iemand kan een sterk wisselend klachtenpatroon ervaren, waarbij de intensiteit en de plaats van de pijn kan variëren.

Een myofasciale triggerpoint kan ontstaan door een acute (verkeerde beweging, ongeluk) of chronische (langdurige verkeerde werkhouding) overbelasting.
Ten gevolge van deze overbelasting ontstaat er een ingewikkeld fysiologisch proces in de spier op celniveau en er ontstaat een zichzelf onderhoudende vicieuze cirkel.
Deze overbelasting kan te maken hebben met “beroepshoudingen” en leefgewoontes.

Meestal ontstaan klachten door een samenhang van verschillende factoren; bijvoorbeeld een combinatie van overbelasting van de betreffende spier (door werk of trauma) met ongunstige omstandigheden zoals stress, vermoeidheid, slechte voeding, spieren die niet kunnen ontspannen etc. Soms is de oorzaak van de klacht voor de patiënt duidelijk (b.v. door een val) maar vaak weet men de oorzaak niet precies en zijn de klachten geleidelijk ontstaan en toegenomen.

Wat maakt een myofasciale triggerpoint pijnlijker en wat vermindert de pijn?

De pijn van een myofasciale triggerpoint kan verergeren door:

• Veelvuldig gebruik van de spier zonder pauze
• dat tijdens het bewegen de spier plotseling wordt verkort
• afkoeling (schaarse kleding), transpiratie
• druk op betreffende spier (b.v. knellende das of zware tas)

De pijn van een myofasciale triggerpoint kan verminderen door:
het inbouwen van korte rustperiode tijdens het bewegen
pauzes
langzaam rekken van de spier (b.v. onder de warme douche)
temperatuur waarbij het lichaam kan ontspannen
aangename warmte
fysiotherapie
dry needling

Veel factoren kunnen het bestaan van myofasciale triggerpoints onderhouden.
Vooral bij patiënten met chronische myofasciale pijn is aandacht voor deze factoren van groot belang.

Klachtenonderhoudende factoren zijn:
Mechanische stress
Slechte werkhouding
Knellende kleding
Voeding (b.v. vitaminetekort, alcoholmisbruik, roken, slecht eten)
Bepaalde aandoeningen; suikerziekte, schildklierproblemen, orgaanproblemen etc
Psychologische factoren; depressie, angst, stress, onbegrip spierstelsel door patiënt
Chronische infecties

Allereerst zal worden begonnen met het herkennen van het pijngebied van de patiënt.
De therapeut kijkt welke spieren de pijn kunnen veroorzaken en onderzoekt deze spieren.
De myofasciale triggerpoints bevinden zich in een verharde streng en voelen bij palpatie (onderzoek) aan als een plaatselijke verdikking. De patiënt ervaart door druk de herkenbare pijn. Tevens wordt er gekeken naar de afname van spierkracht en spierlengte.

De therapie zal gericht zijn op het inactiveren van de myofasciale triggerpoints, waardoor de strakke spierstrengen die verantwoordelijk zijn voor de toegenomen spierspanning worden losgemaakt.
De pijn zal hierdoor afnemen.
Ook de lengte van de spier moet weer genormaliseerd worden.
Hiervoor bestaan verschillende therapeutische technieken.

De meest gebruikte technieken zijn:

• Triggerpoint dryneedling
• Triggerpoint compressie d.m.v. aanhoudende druk op het triggerpoint
• Cirkelvormige knedingen met toenemende druk
• Strijkingen met ijs gecombineerd met spierrekking (het blijkt dat een spierspasme/afweerspanning t.g.v. rek te remmen is door een kortdurende intense koude prikkel toe te dienen op de huid boven de spier met zijn MFTP en bijbehorende uitstralingsgebied)
• Warmte applicatie (dit leidt tot ontspanning in de spier)
• Contract-relax (aanspannen en ontspannen)
• Leren ontspannen van de spier
• Houdingsadviezen en eventuele oefeningen

De hoeveelheid benodigde behandelingen is moeilijk aan te geven, daar geen persoon hetzelfde is.
Er bestaat veel verschil in reactievermogen tussen mensen onderling, met name in het tempo waarin myofasciale triggerpoints te inactiveren zijn.
Hoe resoluter en consequenter een patiënt zijn veroorzakende en klachtonderhoudende factoren aanpakt, des te sneller een goed resultaat wordt bereikt.
In het algemeen geldt: hoe langer de periode tussen het ontstaan van de klachten en het begin van de behandeling, des te groter het aantal benodigde behandelingen.

Belangrijk is om te ontdekken welke activiteit en/of houding precies de pijn veroorzaakt. Zo kan de therapeut analyseren welke spieren hiervoor verantwoordelijk zijn.
Ook is het belangrijk na te gaan welke klachten onderhoudende factoren een rol spelen, bijvoorbeeld stress, werkhouding etc.
Vanzelfsprekend dient de patiënt een actieve rol in te nemen in de behandeling door eventuele adviezen en oefeningen uit te voeren en actief mee te denken met de behandeling.

Voor deze behandeling kunt u contact opnemen met Wiesje Doevendans, Annemarie Bouma en Gerdine van der Wey